Pools
Het Pools (Polski) is een taal die de Vrije Stad Poolsschouw gesproken wordt. Het is de officiële taal van de onafhankelijke metropool. Het valt te herkennen aan de vele germanismen en de simpele grammatica. De taal wordt door de modernisering van het Oostblok steeds belangrijker en is inmiddels de tweede taal van Pruisen.
Ontstaan[bewerken]
Pruisen en Rusland zijn al sinds mensenheugenis aartsvijanden en hebben over de jaren al vele oorlogen gevochten. Toen door een Russisch offensief een Pruisisch Poolsschouw werd afgesloten van het thuisland, namen de inwoners steeds meer Russische aspecten aan. Na de onafhankelijkheidsverklaring kwamen er steeds meer Russische invloeden, maar de taal bleef dichtbij het Duits en sommige pruisisten zeggen nog steeds "Ja rád Dóci.", daarin tegengehangen door de russisten, die juist zeggen "Ja rád Rúci."
Schrift[bewerken]
Onder de invloed van de Russische tsj- en sj- klanken kwam er in Poolsschouw behoefte aan meer letters. In 1931 werd het Pools alfabet definitief vastgelegd in het wetboek, het Régelnbúh Polskác. Deze extra letters zijn de accent aigu’s en de cedille c en vervangen de Duitse umlauts en ringel-s.
Als we nu een doodnormale Nederlandse tekst op basis van onze kennis vertalen, krijgen we:
Lijkt op het Duits, niet?
Vervoeging[bewerken]
Alhier de vervoeging van de regelmatige werkwoorden.
- Ráde
- Ja rád (rádé)
- Dú rád (rádé)
- Í, Çi rád (rádé)
- Wé rádné (radní)
- Re rádné (rádní)
- Çç rádné (rádní)
- Rádíç
Het moet hierbij gezegd dat het offciële handboek uit de jaren '30 nogal verouderd is. Tegenwoordig wordt vaak de Germaanse methode gebruikt.
Als we nu een doodnormale Nederlandse tekst op basis van onze kennis vertalen, krijgen we:
Lijkt op het Vlaams, niet?
Uitspraken[bewerken]
Hier de uitspraken die afwijken van het Nederlands
- A = Ah
- Á = Aa
- B = W
- C = S
- Ç = Tsj
- E = Eh
- É = Ee
- H = G
- I = Ih
- Í = Ie
- O = Oh
- Ó = Oo
- S = Sj
- U = Uu
- t = Oe
- W = V
- Y = IJ
- Z = Ts
Als we nu een doodnormale Nederlandse tekst op basis van onze kennis vertalen, krijgen we:
Lijkt op het Servokroatisch, niet?
Naamvallen[bewerken]
De Poolse arbeiders namen, tot grote spijt van Westerse taalunies, naamvallen uit Rusland mee.
| Mannelijk | Vrouwelijk | Meervoud | |
|---|---|---|---|
| Personatief | De / A | Di / A | Y |
| Genitief | Dec / As | Dir / Ar | Yr |
| Datief | Dé / Á | Dí / Á | Yn |
| Locatief | Den / An | Dín / An | Yn |
| Destinatief | Der / Ar | Dirn / Art | Yrn |
Als we nu een doodnormale Nederlandse tekst op basis van onze kennis vertalen, krijgen we:
Lijkt op het Roemeens, niet?
Afwijkende spellingsregels[bewerken]
Het Pools wijkt op sommige fronten nog enigszins af van het Duits en Russisch, vooral door de handel met Nederland. Daarom is dit belangrijk om te weten:
- In het Pools krijgt alleen het eerste woord van een zin een hoofdletter.
- Als er aan tussen twee woorden twee klinkers zitten (Çi íç) komt er een apostrof in plaats van de eerste klinker.
Als we nu een doodnormale Nederlandse tekst op basis van onze kennis vertalen, krijgen we:
Lijkt op het Russisch, niet?
Status[bewerken]
Het Pools is de officiële taal van de Vrije Stad Poolsschouw, waar 3.800.000 mensen wonen.
Bovendien is het de tweede taal van Pruisen en Zwitserland en wordt het onderwezen in Rusland en Nederland.
Doordat Pools inmiddels de belangrijkste handelstaal is in het vroegere Oostblok, is het de Slavische tegenhanger van het Engels geworden.
Door de Vrede van Versailles, waarin Pruisen Poolsschouw moest afstaan en zowel dat land als Rusland werden verboden om het land binnen te vallen, is het Pools beschermd tegen aanvallen van buitenaf.
Inmiddels spreken wereldwijd zo rond de 10 miljoen mensen Pools. De taal wordt in steeds meer gebieden onderwezen en de kans op overleven is daardoor ontzettend hoog.
Oncyclopedie[bewerken]
Toen in de jaren '30 het Régelnbúh gemaakt werd, werd ook begonnen met de Poolse Oncyclopedie, de Úncinpédí. Deze bestond indertijd vooral uit werken die vertaald waren uit het Duits, Russisch, Zweeds en Swahili. Tegenwoordig staat de Úncinpédí vooral bekend om de goed bijgehouden krant, de Níhtzytúng. Het hoofdkantoor is tegenwoordig te vinden in het Stadshuis. Voor geïnteresseerden en behulpzamen is hier de link: Áptcyt.
Zie ook[bewerken]
| Reeks van Internationale Talen en Spraakgebrekken | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|